مکتوب زیر متن سخنرانی ابراهیم اسماعیلی است که به بررسی ادبیات آهنگین در آثار عارف قزوینی پرداخته است ابراهیم اسماعیلی به بررسی کنش های اجتماعی اثار عارف قزوینی نیز می پردازد در ادامه بیشتر بخوانید.

نشست بررسی پیشینه ادبیات آهنگین با تکیه بر آثار و جایگاه عارف قزوینی برگزار شد. به گزارش بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، نشست بررسی پیشینه ادبیات آهنگین در یکشنبه های شعر، عصرگاه ١٥ مرداد در تالار جلال آل احمد این بنیاد و با حضور و سخنرانی ابراهیم اسماعیلی اراضی، شاعر و دبیر این نشست که با عنوان فرعی «میراث» برپا بود، اسماعیل امینی، شاعر و مهران مهرنیا، نواساز و موسیقیدان برگزار شد. آغازگر این نشست، اسماعیلی اراضی بود. او کلام خود را اینگونه آغاز کرد که عمده مباحث مربوط به عارف قزوینی در محافل مختلف تکراری است. وی سپس در شرح مختصری از عارف قزوینی گفت: ابوالقاسم عارف قزوینی در سال ١٢٥٩ در قزوین متولد شد. وی فرزند ملاهادی وکیل بود و در سال ١٣١٢ در ٥٣ سالگی در همدان درگذشت. محل زندگی او در دوره اوج فعالیتش در تهران بود ولی سال های آخر عمر خودش را در همدان گذراند. او همچنین با بیان روند ادامه زندگی عارف قزوینی، تصنیف سرایی عارف را مرتبط با شکست وی در تجربه ازدواجش دانست و گفت: عارف بعد از بازگشت به تهران، بعد از تجربه تلخ شکست در ازدواج به دلیل داشتن صدایی خوش با شاهزادگان قاجار رابطه دوستی برقرار کرد. حتی مظفرالدین شاه از وی خواست تا در ردیف فراش خلوت ها قرار بگیرد که عارف آن را نپذیرفت و به قزوین بازگشت. عارف در ٢٣ سالگی که زمزمه های مشروطیت بلند شده بود، تصنیف های ملی و میهنی بیشتری سرود و نوشت. او همچنین با بیان اینکه عارف، هم چند جمله بسیار معروف در خصوص اجتماعی که در آن زیست می کرد و هم درباره زندگی خودش دارد، گفت: از جمله آنها می توان به این جمله اشاره کرد؛ «وقتی شروع به ساختن سرود و تصنیف های ملی کردم، مردم خیال می کردند تصنیف برای ببری خان، گربه شاه شهید است.» چون تا آن دوره چیزی که برای موسیقی در دربار مرسوم بوده، برای همین موضوعات بود که عارف به آنها اشاره کرده است. اما عارف برای نخستین بار کنسرت های پرشوری را در تهران برگزار کرد که تأثیرات ادبی و هنری و فرهنگی و اجتماعی فراوانی در پی داشت. اسماعیل امینی، شاعر و طنزپرداز، یکی از دو سخنران اصلی این نشست بود که با اشاره به وجود اطلاعات بسیار درباره هنرمندان و شخصیت های شهیر کشورمان گفت: هنرمند بر اساس تئوری ها و نظریه های ادبی به خلق اثر نمی پردازد و هیچگاه هنر مورد پسند منتقد نمی آفریند. او اثر را برمبنای ذوق و استعداد و توانمندی خودش و در لحظه می آفریند و کاری ندارد به اینکه زبان اثرش پیوسته است یا ناپیوسته. آدم های متوسط و معمولی دربند این مسائل و نظرات هستند. از این منظر می توانیم درباره بزرگان خود سخن بگوییم؛ اینکه هر کدام از آنها به کدام یک از پرسش های ممکن از نظریه های ادبی و هنری پاسخ دادند و کدام معضل و تضاد را باز کردند. نویسنده کتاب «تبسم دوست» در ادامه درباره وجه شاعر بودن یا موسیقیدان بودن عارف بیان کرد: تصوری در فرهنگ ما هست که شعر، برترین هنر است؛ با اینکه خود من شاعر هستم؛ اما با این تصور مخالفم. شعر هم هنری است مانند دیگر هنرها. دیگر اینکه شعر گفتن در اساس رازآمیز است و همیشه این وهم بوده است که شعر از جای دیگری آمده است و حتی خود شاعران هم به آن دامن می زنند و شعر را پدیده ای آسمانی می دانند. وی ادامه داد: درباره عارف باید گفت که کار شعری او از جایی شروع می شود که خیلی جای مهمی نیست. تکرار حرف های ذهنی گذشتگان درباره یک معشوقه موهوم (که در هزار سال شعر فارسی شبیه به یکدیگر هستند) بوده که در شعر آن روزگار هم باب بوده است. مهران مهرنیا، آهنگساز و موسیقیدان هم در سخنرانی خود در این نشست گفت: نمی شود از عارف قزوینی سخن گفت، ولی به کنش های اجتماعی او نپرداخت؛ زیرا وجه مهمی از حضور هنری عارف، اجتماعی بود. وی ادامه داد: از نظر وجه موسیقایی عارف باید بگویم که گاهی در حق هنرمندان متقدم جفا می کنیم؛ با فرمول هایی که ساخته می شود، اثر را به گونه ای که دوست داریم، بازنویسی و اجرا می کنیم و حتی در برخی موارد نمی دانیم که چرا اینگونه می شود. در تصنیف های عارف این وضعیت مشاهده می شود و ما خود را بیشتر از عارف محق می دانیم تا آثار او را آن طور که دوست داریم بنویسیم و اجرا کنیم. علاوه بر اینکه کپی رایت را رعایت نکرده ایم، معلوم نیست با چه زیبایی شناسی این تغییرات را اعمال می کنیم.