ماه بنی هاشم

حسین دهقانزاد

«ای عقیل، تو عالم به انساب عربی. زنی برای من اختیار کن که مرا فرزندی بیاورد که فحل و فارس عرب باشد». این فرموده حضرت علی علیه السلام است به برادر خویش و او دختری از قبیله کلاب را معرفی می کند که: «شجاع تر از پدران او در عرب نبوده» و عباس بن علی بن ابی طالب، چهارمین فرزند حضرت علی علیه السلام و نخستین ثمره ازدواج ایشان با فاطمه دختر حزام بن خالد از قبیله کلاب متولد می شود و مادرش به یمن تولد پسران دیگرش، جعفر، عون و عثمان، به امّ البنین شهرت می یابد و شاید به میمنت شهادت هر چهار فرزند در رکاب امام حسین علیه السلام در روز عاشورا، این لقب برایش ماندگار می شود، که اگر بنوّت و پسری معنا دارد، اینجا باید معنای خویش را بازیابد.

نام زیبای حضرت اباالفضل علیه السلام که گفته یا شنیده می شود، «برادری» را در یادها زنده می کند: «خدا رحمت کند عمویم عباس را که برادر را بر خود ایثار کرد» و این سخن گرامی زینت عبادت امام سجاد علیه السلام است که برادری عباس را مثال زدنی خوانده است.

منابع بسیاری، خبر از قد و قامت بلند و توان جسمی بالای حضرت عباس علیه السلام داده اند؛ به گونه ای که آورده اند: «کانَ العَبَّاسُ علیه السلام رَجُلاً وَسِیماً جَسِیماً جَمِیلاً وَ یرْکبُ الفَرَسَ المُطَّهَمَ وَ رِجْلاهُ تَخُطَّانِ فِی الأرِض؛ عباس علیه السلام مردی زیبا، تنومند و آراسته بود که هر گاه بر اسب تناوری سوار می شد، پاهایش به زمین می رسید». (مجلسی، جلاء العیون: 678)

اما مقام معظم رهبری پس از بیان فضایل حضرت عباس علیه السلام می فرمایند: «ارزش اباالفضل علیه السلام در اینهاست، نه در قد رشید که خیلی در دنیا هست؛ ورزش کاران زیبایی اندام که خیلی در این دنیا هستند. اینها که در معیار معنوی ارزش نیست». (سخنرانی مقام معظم رهبری در دیدار با شاعران و مداحان اهل بیت در تاریخ 5 مرداد 1384)

آری، ادب عباس است که این جوان جسیم جمیل را چند قدم پشت سر امامش نگاه می دارد، تا سایه قدّ رشیدش ابری سیاه بر خورشید نباشد. خود را پشت خورشید گم می کند و به واسطه همین گم شدن در خورشید است که در تاریخ تشیع برای همیشه یادگار می ماند.

و اگر چه اینها همه هست، اما همه اش این نیست. ولادت بابرکت عباس، در شهادت بی بدیل او معنا می شود؛ شهیدی از جنس آب و عطش. آنچه عباس را عباس کرد، تنها برادری اش نبود؛ چرا که در همان صحرا، برادران دیگر نیز برادری شان را اثبات کردند و در هماره تاریخ همواره این اتفاق افتاده است؛ بلکه راز اباالفضل شدن و عباسی بودن، بصیرت، امام شناسی و ولایت مداری عباس بود. آنچه عباس را ابالفضل کرده است، این نبود که «عباس دو فرزند پسر به نام فضل و عبیدالله داشت»، بلکه او اساس و ریشه فضیلت ها و برتری هایی بود که در کمتر کسی دیده می شود.

نماد اقتدار حسین علیه السلام اجازه میدان ندارد تا در همیشه تاریخ بماند که: مطیع و رهروی واقعی امام و ولی امر، کسی است که داشته هایش را زمین گذاشته و مطیع آنچه باشد که رهبرش از او می خواهد و به آن خشنود می شود؛ و اگر خودش بی تاب رفتن و جنگیدن و دفاع از حریم و حرمت معصوم است، فقط بشنود که: «شما اگر بتوانید برای طفلان تشنه آب بیاورید» و او فقط بگوید: «چشم مولای من!»

در مورد لقب حضرت عباس گفته اند: لقب مشهور ایشان «قمر بنی هاشم» بود که به سبب رشادت فوق العاده و سیمای زیبایی که داشت، بدین لقب مشهور شد؛ حتی کسانی که شیعه نیستند، به علت زیبایی و مهابت چهره حضرت عباس علیه السلام او را بدین نام می خوانند.

و چرا همچون قمری در آسمان علم و معرفت فرزندان هاشم ندرخشد؛ کسی که توفیق آن را یافت که از محضر چهار معصوم بهره مند شود. پدر والامقام ایشان حضرت امیرمؤمنان علی علیه السلام، امام حسن علیه السلام، امام حسین علیه السلام و همچنین امام سجاد علیه السلام. اگرچه آن بزرگوار از امام سجاد علیه السلام حدود دوازده سال بزرگ تر بود، آب معرفت از آبشخور مکتب ولایت و مهد امامت نوشیده بود و با سرمه علم و معرفت عاری از خطای معصوم بصیرت یافته بود؛ این است که خود را فدایی حسین علیه السلام و فرزندانش می خواند.

لقب های حضرتش عبارت اند از: باب الحوائج، سقا، سپهسالار، پرچمدار (حامل اللواء)، اطلس (شجاع)، قمر بنی هاشم، طیار (پرواز کننده در فضای قدس و درجات و مقامات عالی بهشت)، المُستجار (منجی و نجات دهنده)، العبد الصالح (چنان که در زیارت او می خوانیم «السلام علیک ایها العبد الصالح المطیع لله و لرسوله»)، حامی الضعیفه (به معنای حامی بانوان است؛ به ویژه در نقشی که در دفاع از بانوان حرم و اهل بیت نبوت بر عهده داشت).

اما این عبد صالح خداوندی، حامل لوای مظلومیت حسین علیه السلام و پرچمدار ولایت مطلقه ای است که از او مُستجار ساخته است، و اگر تشنگان بصیرت آب حیات می خواهند، از دستان بریده سقا بنوشند، و هر هاشمی تباری که نور معرفت می خواهد، از قمرش عباس طلب کند. اوست که در ظلّ معصوم، باب الحوائج شده است، و نه تنها حامی مردان مستضعف است، که دفاع از حریم حرمت و حجاب بانوان نیز به عباس سپرده شده است.

هر گل که شکفته شد گل یاس نشد

هر سنگ درخشنده که الماس نشد

آمد به جهان فزون علمدار سپاه

در رتبه کسی حضرت عباس نشد

نکات روان شناختی زندگی با جانباز

سرویس روان شناسی

اشاره

در روز جانباز، بیشتر نگاه ها به سوی جانبازان و ایثارگران عزیز نشانه می رود. در این میان، لازم است به تمام عزیزانی توجه کنیم که زندگی با جانباز را پذیرفته اند و با دلی سرشار از ایمان و صفا، با تمام محدویت های جسمی و روحی، در کنار قهرمانان ملی زندگی می کنند. تقدیر از تلاش های این خانواده ها، گام اصلی و توجه کردن به نکاتی برای پایداری در این مسیر، گام دوم است.

همراهی با آرمان ها

شناخت و باور درست، نقش اساسی را در پیمودن مسیری دشوار بر عهده دارد. همسر جانباز با توجه به این نکته که کاری زینبی انجام می دهد و آرمان های اصیل انقلاب و اسلام را با مراقبت و رسیدگی از نمادهای انسانی آن، یعنی شوهر جانبازش به دوش می کشد، می تواند تلخی و دشواری این راه را بر خود هموار کند. زنده نگه داشتن جسم، جان و نام شهدای زنده انقلاب، همتی است که به دستان پرتوان همسران جانبازان جریان دارد.

توجه به پاداش های معنوی

اگر پرستاری های عادی از اجر خداوندی بی بهره نیست، پرستاری شبانه روزی از مردی که به نام دین و برای احیای ارزش ها به همسرش نیاز پیدا کرده، به یقین پاداشی متفاوت خواهد داشت. سختی های این پرستاری، ما را یاد جمله ای از سالار شهیدان می اندازد که فرمود: چون می دانم همه این مصیبت ها در برابر دیدگان خداوند است، تحمل آن برایم گوارا و آسان است. همسران جانباز نیز با امید به اجر مادی و معنوی الهی، می توانند روحیه جهادی خود را حفظ و تقویت کنند.

جهانی بنشسته در گوشه ای

جانبازی که امروز توفیق خدمت به او را یافته اید، مردی بزرگ با روحی متعالی است که رشادت هایش آوازه زمان ها شده است. هنگامی که بین حق و باطل، برخاستن و جهاد کردن و وسوسه های فریبای زندگی مادی، خدا، جهاد و دفاع را برگزید، از همان زمان، بزرگی روحی و فکری اش را بر همگان ثابت کرد. جانباز امروز، اگر چه از جسمی ناتوان رنج می برد، روحی دارد به گستردگی تمام دنیا. شخصیت جانباز، فراتر از وضعیت جسمانی اوست.

مبادا منت

ارزشمندی کار، به آسیب زدایی از آن است. آفت خدمت، منت است و رنجاندن. ناهمواری های زندگی با جانباز، گاهی بهانه ای می شود برای شکوه های تلخ. مراقبت از این آسیب ها که چون خاری در جان این مردانِ مرد فرو می رود، کاری ظریف و نیازمند پایش است. گلایه های زبانی، اگر چه می تواند حقّ همراه خسته باشد، گاه مرغ وحشی دل را از بام برمی خیزاند که بازگشتی برایش نیست.

فرصت نه تهدید

توفیق زندگی با جانباز، فرصتی است برای تعالی همه جانبه. این توفیق را جز به صاحبان معرفت نمی بخشند و چنین دُرّ گران سنگی را تنها در سفره و سبد اهل دانایی و دل می گذارند. با نگاهی دقیق تر به روشنایی چنین زندگی ارزشمندی، می توان قدری از فراز و نشیب های روحی کاست و آن را سکویی برای پرش به آسمان قرب خدا دانست. اگر قرار است چند سال زندگی با جانباز، با تمام دشواری هایش، به ابدیتی آباد بینجامد که سرفرازی ماندگار را در پی داشته باشد، پس چرا چنین نکنیم؟

بوی بد ترحم

یکی از نکته های شایسته یادآوری در همراهی با جانبازان، پرهیز از ترحم است. زمانی که قهرمان دیروز، شامه تیزش ترحم امروز را بیابد، روانی به هم ریخته و خاطری ناآسوده خواهد داشت. محبت و مهرورزی، خوب و اثربخش است، ولی ترحم و کوچک انگاری این عزیزان، دست کمی از منت نهادن و آزردن ندارد. مراقب باشیم به نام محبت، در دام ترحم نیافتیم.

کتاب شناسی

اعدادی، مرتضی و موسی خسروی. 1383. چهل داستان از کرامات حضرت ابوالفضل علیه السلام همراه با گزارشی از سرگذشت زندگانی آن حضرت. قم: عصر ظهور.

حسینی طوقی، سیدبشیر. 1380. باب الحوائج: زندگانی حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام و سی و چهار کرامت و عنایت آن حضرت. قم: نسیم حیات.

حمیدی، ابوالقاسم. 1388. امید حرم: زندگی حضرت ابوالفضل عباس علیه السلام. قم: مسجد مقدس جمکران.

خرمیان، جواد. 1386. ابوالفضل العباس علیه السلام: پژوهشی در سیره و سیمای عباس بن علی علیه السلام. قم: راه سبز.

ربانی خلخالی. علی. 1418 ق. چهره درخشان قمر بنی هاشم ابوالفضل العباس علیه السلام. قم: انتشارات مکتب الحسین علیه السلام.

رضایی چناری، صیدعزیز. 1386. بر ابوالفضل العباس علیه السلام باب الحوائج، زیباترین سردار چه گذشت؟. قم: نوید اسلام.

زاهدی توچایی، محمدحسن. 1387. باب الحسین علیه السلام: درآمدی بر اخبار زندگانی حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام. بی جا: دارالهدی.

زجاجی مجرد، مجید. 1377. ابوالقربه؛ سقای کربلا: شرح زندگانی حضرت ابوالفضل علیه السلام، بچه های مدینه بی صاحب شدند؟. تهران: نشر سبحان.

سبزه ای، جواد. 1368. پرچمدار کربلا: مجموعه ای از اشعار مذهبی در مدح و منقبت بزرگ پرچمدار کربلا قمر بنی هاشم ابوالفضل العباس علیه السلام. تهران: ناس.

شرفشاهی، کامران. 1390. آبروی آب: گزیده شعر شاعران معاصر در مدح حضرت ابوالفضل علیه السلام. تهران: هزاره ققنوس.

عزیزی، عباس. 1383. چهارصد و هشتاد داستان از فضایل، مصایب و کرامات حضرت ابوالفضل علیه السلام. قم: صلاة.

قائمی، علی. 1385. پیامی از وظیفه شناسی و ایثار زندگانی حضرت ابوالفضل علیه السلام. قم: پیام مقدس.

محمدی اشتهاردی، محمد. 1376. پرچمدار نینوا تحلیل زندگانی حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام. قم: مسجد مقدس جمکران.

مدرسی، محمدتقی. 1378. حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام. تهران: محبان الحسین علیه السلام.

مقرم، عبدالرزاق. 1411 ق. العباس سردار کربلا ابوالفضل العباس علیه السلام. ترجمه: ناصر پاک پرور. تهران: مؤسسة الغدیر.